Ντέλα Ρόμπια, Λούκα

(Luca Della Robbia, Φλωρεντίνα 1400 – 1482). Ιταλός γλύπτης και πηλοπλάστης.Υπήρξε ένας από τους πιο ενδιαφέροντες γλύπτες της Φλωρεντίας του 15ου αι. Εκπροσωπεί μια από τις κλασικίζουσες τάσεις της τοσκανικής γοτθικής τέχνης, αλλά διαφέρει από τη νεωτεριστική αντίληψη του Ντονατέλο. Τα πρώτα έργα του είναι άγνωστα· μαθητής ίσως του Νάνι ντι Μπάνκο, επηρεάστηκε περισσότερο από τον Λορέντσο Γκιμπέρτι, αν και η κριτική δεν κατόρθωσε να καθορίσει ποιος από τους δύο χρησιμοποίησε πρώτος, για να πλαισιώσει τις συνθέσεις του, τις γιρλάντες από καρπούς και άνθη, ένα από τα πιο χαρακτηριστικά στοιχεία της ομοιότητας της τέχνης τους. Σε ηλικία 30 ετών είχε ήδη αποκτήσει μεγάλη φήμη και ανέλαβε την κατασκευή μιας εξέδρας για τον χορό της μητρόπολης της Φλωρεντίας· το έργο, που τελείωσε το 1438, ήταν αρχικά τοποθετημένο στην είσοδο του παλαιού ιεροφυλακίου και βρίσκεται σήμερα στο μουσείο της Μητρόπολης, απέναντι από το αντίστοιχο του Ντονατέλο. Αν και έργο της εποχής της διαμόρφωσης του καλλιτέχνη, παρουσιάζει τον δοξαστικό ύμνο προς τον Θεό σε δέκα σκηνές συμμετρικά τοποθετημένες, σύμφωνα με τις αντιλήψεις του Μπρουνελέσκι, που διακρίνονται για τη στερεή σύνθεση και την προσπάθεια της νατουραλιστικής εξατομίκευσης των μορφών. Από το 1437 έως το 1439 ο Ν. κατασκεύασε τις πέντε ανάγλυφες πλάκες για το κωδωνοστάσιο του Τζιότο με παραστάσεις των ελευθέριων τεχνών. Οι εξαγωνικές σκηνές μαρτυρούν διάφορες επιδράσεις από τον Γιάκοπο ντέλα Κουέρτσια (π.χ. Η μουσική) έως τον Ντονατέλο (Η διαλεκτική και Η λογική). Ο καλλιτέχνης χρησιμοποίησε για πρώτη φορά την τεχνική της εφυαλωμένης τερακότας που τον έκανε διάσημο, στο μεγάλο κιβώριο (1441-42, σήμερα στην Κολεγιακή εκκλησία της Περέτολα). Έψηνε δύο φορές την τερακότα και τη χρωμάτιζε συνήθως με γαλάζιο σε λευκό βάθος και με άλλα ακόμα χρώματα. Ο Ν. χρησιμοποίησε αυτή την παλιά μέθοδο της Αιγύπτου και της Ανατολής για να τονίζει τις εναλλαγές των επιπέδων και να δίνει στις συνθέσεις ηρεμία και ισορροπία. Τα κεραμικά αυτά έργα χρησιμοποιήθηκαν ευρύτατα στην αρχιτεκτονική διακόσμηση, επειδή με τη φωτεινή πολυχρωμία τους συμπλήρωναν τις αυστηρές γραμμές της αναγεννησιακής αρχιτεκτονικής. Τα πιο φημισμένα έργα του Ν. είναι οι πολυάριθμες Παναγίες με το Βρέφος. Από αυτές μία μόνο είναι χρονολογημένη, η Παναγία με τους δομινικανούς μοναχούς στο ημικυκλικό υπέρθυρο του Αγίου Δομίνικου στο Ουρμπίνο (1449)· αλλά οι πιο φημισμένες και ωραίες είναι η Παναγία με τα ρόδα, η Παναγία με το μήλο (και οι δύο στο Μπαρτζέλο της Φλωρεντίας) και η Παναγία Φρεσκομπάλντι (Μουσείο Βερολίνου), χαρακτηριστικές για την ποιητική χάρη, τη δροσιά, την ηρεμία και την προραφαηλική, όπως έχει χαρακτηριστεί, τελειότητα του ύφους. Σε υψηλή εκφραστικότητα έφτασε και στη διακόσμηση μνημειακών έργων, όπως εκείνα που κατασκεύασε από το 1454 έως το 1457: την εκπληκτική Πιετά στον τάφο του επισκόπου Φεντερίγκι στην εκκλησία της Αγίας Τριάδας, τη Σταύρωση και τις δύο Παναγίες με το Βρέφος στα επιστύλια των ναΐσκων της Ιμπρουνέτα του Μικελότσο. Η συνεργασία με τον Μικελότσο συνεχίστηκε το 1464 όταν ανέλαβε την κατασκευή των χάλκινων πλακών της θύρας του ιεροφυλακίου της Σάντα Μαρία ντελ Φιόρε. Το γεροντικό αυτό έργο φανερώνει κόπωση, επαναλήψεις μορφών και εξωτερική μίμηση των θυρών του Ντονατέλο. Το τελευταίο χρονολογημένο έργο του είναι η οροφή του παρεκκλησίου του καρδιναλίου της Πορτογαλίας στο Ζαν Μινιάτο αλ Μόντε, διακοσμημένη με εφυαλωμένα κεραμικά με λεπτές και ευκίνητες λευκές μορφές σε γαλάζιο βάθος. Εξαιτίας της μεγάλης φήμης του και της ζήτησης των έργων του περιστοιχιζόταν από πολλούς συνεργάτες, ο γνωστότερος από τους οποίους είναι ο ανιψιός του Αντρέα (1435 – 1525), κληρονόμος αργότερα του εργαστηρίου του. Τα πολυάριθμα έργα του Αντρέα, κατώτερα από εκείνα του θείου του, ανέπτυξαν περισσότερο τα ευχάριστα και δημοφιλή στοιχεία, εμπνεόμενα από την τεχνοτροπία του Αντρέα ντελ Βερόμιο. Τα καλύτερα έργα του δημιούργησαν πολλά προβλήματα και συχνά αποδόθηκαν στον θείο του. Από το 1463 έως το 1466 ο Αντρέα δημιούργησε τη σειρά των χαριτωμένων παιδιών για τον εξώστη των Iνοτσέντι και αργότερα διάφορα ανάγλυφα, όπως την ωραία Σταύρωση και τον σοβαρό Ευαγγελισμό, τον Ασπασμό (Πκτόια, Σαν Τζιοβάνι Φουορτσίβπας) που είχε αποδοθεί στον Λούκα, και τη Συνάντηση του αγίου Δομινίκου και του αγίου Φραγκίσκου στη στοά του Αγίου Παύλου στη Φλωρεντία. Το 1505 ο Αντρέα άρχισε τη συνεργασία του με τον γιο του Τζιοβάνι (Φλωρεντία 1469 – 1529). Αλλά ο Τζοβάννι απομακρύνεται ακόμα περισσότερο από την τέχνη και κάνει την εφυαλωμένη κεραμική επάγγελμα που αναζητά εύκολες εντυπώσεις. Ωστόσο, η Αποκαθήλωση του Μπαρτζέλο, η Ανάληψη του Νεκροταφείου της Πίζας και η πολύχρωμη διακόσμηση του νοσοκομείου του Τσέπο στην Πιστόια (με τη συνεργασία του Μπενεντέτο και του Σάντε Μπουλιόνι) φανερώνουν ένα λαϊκό, ζωηρό και ευχάριστο πνεύμα. Έργα του Ντέλα Ρόμπια κοσμούν μια ολόκληρη αίθουσα, στο Μουσείο Μπαρτζέλο της Φλωρεντίας. «Η Παναγία με τα ρόδα». Ο Λούκα Ντέλα Ρόμπια καλλιτέχνης του 15oυ αιώνα έφτασε σε υψηλά καλλιτεχνικά αποτελέσματα χρησιμοποιώντας την τεχνική της εφυαλωμένης τερακότας (Φλωρεντία, Μουσείο Μπάρτζελο).